Rắn là một loài bọ sát rất phổ biến mà không chỉ là một nỗi sợ của con người mà các loài động vật khác cũng vậy. Chúng có thể tấn công rất bất ngờ mà không thể lường trước được. Vậy nên việc đề phòng rắn là việc lúc nào cũng phải cảnh giác. Không chỉ là các loài rắn ở trong rừng mà các loài rắn nước cũng rất nguy hiểm đối với con người. Vậy các loại rắn nước ở Việt Nam có những loài nào, hãy cùng nhau tìm hiểu ngay sau đây nhé.
Đặc điểm chung của họ rắn nước
Khái niệm
Họ Rắn nước có tên khoa học là Colubridae, là một họ rắn thuộc bộ phụ rắn.
| PHÂN LOẠI KHOA HỌC | |
| Giới(REGNUM) | Animalia |
| Ngành (PHYLUM) | Chordata |
| Lớp (CLASS) | Sauropsida |
| Bộ (ORDO) | Squamata |
| Phân bộ (SUBORDO) | Serpentes |
| Họ (FAMILIA) | Colubridae
Oppel, 1811 |
Đặc điểm chung
- Các loài rắn trong họ rắn nước không có di tích đai hông và chi sau, đặc biệt chỉ có 1 lá phổi phải.
- Đa số các loài rắn trong họ rắn nước đều không có nọc độc.
Phân loại
Theo truyền thống thì họ Colubridae được định nghĩa không như là một nhóm tự nhiên mà là do có nhiều chi hoặc loài trên thực tế có quan hệ họ hàng gần với các nhóm rắn khác, chẳng hạn như với họ rắn hổ và hơn là với nhau trong nội bộ họ này. Chính vì thế mà dường như nó là một phân loại thùng rác trong đó chứa các loài rắn mà không phù hợp để xếp vào loài khác.
Họ Rắn Nước theo như định nghĩa này sẽ bao gồm trên 1.800 loài được phân chia thành 12 phân họ và lần đầu tiên được đề cập tới là ở trong nghiên cứu của Zaher năm 1999 bao gồm:
- Phân họ Boodontinae
- Phân họ Calamariinae
- Phân họ Colubrinae
- Phân họ Dipsadinae
- Phân họ Homalopsinae
- Phân họ Natricinae
- Phân họ Pareatinae
- Phân họ Psammophiinae
- Phân họ Pseudoxenodontinae
- Phân họ Pseudoxyrhophiinae
- Phân họ Xenodermatinae
- Phân họ Xenodontinae
Có một số nghiên cứu phát sinh chủng loài gần đây đã tách họ Colubridae đa ngành này thành các họ sau:
- Colubridae với định nghĩa mới: Khoảng 1.596-1.600 loài chia ra thành các phân họ như sau:
- Ahaetuliinae
- Calamariinae
- Pseudoxenodontinae
- Sibynophiinae/Scaphiodontophiinae
- Grayiinae
- Colubrinae
- Natricinae
- Dipsadinae
- Homalopsidae: Khoảng 53 loài.
- Lamprophiidae: Khoảng 309 loài.
- Pareatidae: Khoảng 18 loài.
- Xenodermidae: Khoảng 18 loài.
Các loại rắn nước phổ biến ở Việt Nam
Rắn ráo
Rắn ráo là một loại rắn nước thường sống ở vùng Đông Nam Á nói chung và ở Việt Nam nói riêng (phân bố ở hầu hết các tỉnh vùng đồng bằng và trung du cũng như ở miền núi từ bắc vào nam). Rắn ráo còn có các tên gọi khác như là rắn lải, ngù thinh, ngù sla hay ngù xinh.
Đây là một loài rắn lành bởi nó không có nọc độc và có các đặc điểm nhận biết như sau:
- Đuôi rắn có màu ôliu và có các vảy màu sẫm ở phần rìa,
- Trên các phần dày nhất của thân rắn có các dải màu nâu nhạt mờ và sẽ mất đi khi chúng đã lớn.
- Mắt rắn ráo tương đối lớn.
- Chiều dài đầu và thân vào khoảng 1.080 mm (43 inch) và đuôi dài khoảng 700 mm (28 inch).
Loài này thường sống trong rừng và các trảng cỏ hay là bụi ven đường ven các nương rẫy và có khi là cả ở trong nhà của con người. Rắn ráo leo trèo và bơi lặn rất giỏi.
Chúng thường chủ động đi tìm mồi một mình vào ban ngày và chủ yếu là săn bắt chuột, ếch, nhái hay các động vật có xương sống nhỏ khác. Nhưng rắn ráo không ăn cá, đây là đặc điểm giống với các loại rắn nước khác.
Rắn hoa cỏ cổ đỏ
Rắn hoa cỏ cổ đỏ tên khoa học là Rhabdophis subminiatus, là một trong những loài rắn ấn tượng nhất ở Việt Nam. Chúng có những đặc điểm rất dễ nhận biết như sau:
- Phần đầu màu nâu nhạt hay màu xám hoặc ôliu.
- Phần cổ có màu đen, vàng và đỏ rực rỡ nhất, đây cũng chính là dấu hiệu nhận biết rõ ràng và đặc trưng.
- Lưng có màu xanh ôliu.
- Bụng có màu xám.
Rắn hoa cỏ cổ đỏ rất dễ nhận biết được không chỉ là bởi màu sắc rực rỡ mà còn bởi cách hành động khó đoán cùng với cách tích lũy các độc dược khá dị của chúng. Chúng sẽ hút nọc độc từ các con mồi mà chúng đã ăn và tích trữ lại những nọc độc đó ở trong cơ thể và chuyển hóa những chất kịch độc đã hút được đó để thành chất độc của riêng chúng. Với khả năng này thì rắn hoa cỏ cổ đỏ thực sự là một kẻ săn mồi sẽ gây ám ảnh cho những động vật mà chúng ngắm tới.
Do kích thước khá thon gọn, nên loài rắn này ở Việt Nam không gây ra uy hiếp quá lớn đối các các động vật có máu nóng. Bởi thông thường thì những loại động vật có máu nóng có kích thước khá lớn. Riêng những con ếch độc hay nhái độc thì cũng đều là con mồi con của loài rắn hoa cỏ cổ đỏ này. Chúng thậm chí còn thích việc săn giết những loại động vật máu lạnh và có độc để vừa có thể làm no lại vừa có thể tích trữ được thêm độc cho cơ thể của chúng.
Rắn rào cây
Rắn rào cây tên khoa học là Boiga dendrophila là một loài rắn với kích thước lớn có thể dài tới 2.5m khi chúng trưởng thành. Chúng rất khỏe và có nọc độc ở mức nhẹ. Có thể nhận biết được loài rắn này thông qua các đặc điểm sau:
- Đỉnh đầu màu đen và phía dưới có màu vàng sáng khá bắt mắt.
- Phần thân có nhiều sọc nhỏ màu vàng xen kẽ cùng với các khúc đen.
Đặc biệt, rắn rào cây khác hẳn với các loại rắn cạp nong có độc gây chết người ở điểm tuy chúng có độc nhưng khi bị cắn thì hàm lượng chất độc tố được tiết ra của chúng chỉ rất nhẹ không đủ khả năng để làm chết người.
Khi săn mồi thì rắn rào cây sẽ cần phải tiết ra tới 4.85 mg nọc độc để có thể giết chết được một con mồi có trọng lượng chỉ 1kg. Trong khi đó thì rắn cạp nong chỉ cần 0,071mg nọc độc là có thể giết một con mồi kích thước tương tự. Nếu như người nào bị rắn cắn thì sẽ bị sưng phù lên ở vùng bị cắn và nếu xuất hiện trạng thái buồn nôn và chóng mặt nữa thì bạn cần nhập viện ngay để kiểm tra.
Do đặc tính rất dễ cáu giận và thường hay táp cắn mà lại chỉ có nọc độc rất nhẹ nên rắn rào cây thường được đem đi trình diễn ở các show về rắn.
Rắn sọc dưa
Rắn sọc dưa Elaphe radiata hay còn gọi là Schlegel là một loài thuộc họ rắn nước Colubridae, có kích thước khá lớn, có thể dài tới 2m. Với những đặc điểm nhận biết như:
- Đầu suôn dài và phân biệt rõ với phần cổ.
- Có 2 vảy ở phần thái dương trước và mép trên có 8 – 9 vảy; ở phần thân thì có 19 hàng vảy.
Khi bị tấn công thì rắn sọc dưa sẽ thường bành cổ ra và tạo thành những vòng cong đồng thời phun hơi phì phì. Thức ăn chủ yếu của loài rắn này là chuột hoặc thằn lằn hay ếch nhái và đôi khi chúng cũng ăn cả cá.
Rắn sọc dưa đẻ trứng từ tháng 5 cho đến tháng 7 và mỗi lần đẻ khoảng từ 5 – 12 trứng. Rắn non khi mới nở sẽ có chiều dài 20 đến 30cm và thường sống ở quanh các khu dân cư hay nương rẫy và ven rừng.
Trên đây là thông tin giới thiệu về các loại rắn nước thường gặp ở Việt Nam và đặc điểm của các loài này. Mong rằng những thông tin bài viết chia sẻ đã cung cấp được cho các bạn thêm các kiến thức hữu ích giúp giảm được những tai nạn và rủi ro khi tiếp xúc với các loài bò sát này.